Cześć!
Asertywność jest ważną cechą każdego z nas. Jej brak może powodować niezaspokojenie Twoich potrzeb lub zapewnienie ich kosztem innych. W wyniku braku asertywności jako analityk czasami możesz usłyszeć m.in. takie wypowiedzi w zespole:
- Ponownie kolejna wrzutka,
- Wciąż coraz więcej zadań,
- Lista zadań nie topnieje,
- Ponowna „drobna” zmiana wymagań i założeń projektowych,
- Zespół ma już dość,
Stale, ktoś czegoś od nas potrzebuje, więc prosi o pomoc czy o wprowadzenie „drobnej zmiany”. Pytanie tylko gdzie w tym wszystkim jesteśmy my i nasz zespół?
Jeżeli chcesz dać wartość komuś innemu, musisz zadbać o swoje potrzeby i swojego zespołu. Jak to zrobić? Zbudować zdrową asertywną postawę.
Czym jest postawa asertywna i jak ją zbudować oraz czym charakteryzują się antywzorce, opowiem w dalszej części artykułu.
Asertywność i jej antywzorce

Czym jest asertywność?
Na początek określmy, czym jest asertywność. Według Słownika Języka polskiego asertywność to:
Postawa charakteryzująca się wyrażaniem swoich poglądów w jasny i otwarty sposób oraz dbaniem o jak najlepsze zaspokojenie swoich potrzeb, ale z poszanowaniem zdania i potrzeb innych ludzi; domaganie się respektowania swoich praw, ale nie kosztem innych
https://sjp.pl/asertywność-i-jej–definicja
Jak wynika z definicji asertywność, kładzie ona nacisk na:
- Zaspokojenie twoich potrzeb
- Wyrażanie twoich podglądów
- Respektowanie twoich praw
Oczywiście, musisz to w wykonywać z poszanowaniem zdania oraz potrzeb innych ludzi, ich poglądów oraz wyrażania tego w sposób, który będzie bez negatywnego wpływu na pozostałe osoby.
Asertywność jak wynika z definicji, jest umiejętnością nabytą i nikt nie rodzi się asertywny. Sztukę asertywności rozwijamy w toku tworzonych relacji z innymi i może ona rozwinąć się na wiele różnych sposobów. Przejdziemy teraz przez poszczególne zachowania, które możemy nabyć.
Zachowania nieasertywne

Podstawą zachowań nieasertywnych jest unikanie wyrażania swoich potrzeb oraz opinii. Czasami ma to na nas, nasze zdrowie i naszą pracę katastrofalny wpływ. Wyobraź sobie następującą sytuację:
Krótka historia
Wracasz do domu po ciężkim dniu pracy. Dzień ten obfitował w dużą liczbę spotkań, zadań do wykonania oraz papierkową pracę. W wyniku tych wszystkich zadań czujesz się zmęczony i jedyne, o czym teraz myślisz to gorąca kąpiel i posłuchanie twojej ulubionej muzyki.
Wracasz do domu, w drzwiach wita Cię twój ukochany piesek i wychodzicie na krótki spacer, po którym zamierzasz wziąć długą relaksującą kąpiel. W trakcie spaceru spotykasz starszą Panią, która bardzo chce porozmawiać. Stoisz i słuchasz, kolejnej opowieści o jej kocie, dzieciach, wnukach, prawnukach, praprawnukach jej koleżanki i tak mija Twój czas. Chcesz być miły, więc słuchasz do końca i nie odchodzisz. Minęła godzina i dopiero wracasz w kierunku domu.
Wracasz do domu, a tam okazuje się, że dzieci wróciły ze szkoły. Czas poświęcić dla nich, więc robisz obiad, odrabiasz lekcję i już 23. Zamiast długiej ciepłej kąpieli, szybki prysznic i idziesz spać, oczekując kolejnego ciężkiego dnia. Do pracy wstajesz wcześnie, niewyspany i bez energii do pracy. Zadanie realizujesz powoli i […]
Historia pewnego człowieka
Jak wynika z historii, zachowania nieasertywne powodują brak zaspokojenia naszych potrzeb (często podstawowych). Efekty dłuższego pozostawania w takiej postawie może być różny i zależy od danej osoby. W wypadku osoby na stanowisku analityka biznesowego może mieć to dość katastrofalny skutek na zakres projektu i efektywność pracy w zespole. Zmniejszając swoją efektywność, możesz doprowadzić do zmniejszenia efektywności pozostałych osób.
Zachowania agresywne

W opozycji do zachowań nieasertywnych w tym przypadku mamy duży nacisk na realizację swoich potrzeb. Osoby o takim zachowaniu cechuję bardzo duży nacisk na ich realizację, nawet kosztem innych ludzi czy interesu grupy. Agresywna jednostka może wyrażać swoje potrzeby poprzez podnoszenie głosu, obrażanie innych, nieszanowanie wspólnej potrzeby. Teraz stwórz sobie obraz dalszej części historii:
Krótka historia część 2
[…] Zadania realizujesz powoli i bez zapału. Podczas wizyty w kuchni po kolejny kubek kawy dochodzisz do wniosku, że czas na zmiany. To ty jesteś najważniejszy!
Po pracy wracasz do domu. Idziesz z psem na spacer, spotykasz sąsiadkę. Sąsiadka ponownie zaczepia Cię w celu rozmowy na jej tematy. Ty wykrzykujesz jej, że nie masz najmniejszej ochoty z nią rozmawiać o jej błahych problemach i jej wnukach mówisz również, że ostatnio dość czasu zmarnowałeś, więc odchodzisz, pokazując gest środkowego palca.
Wracasz do domu. Od wejścia krzyczysz, że zajmujesz łazienkę i od razu wchodzisz do środka. Nalewasz sobie gorącą kąpiel i włączasz twoją ulubioną muzykę, najgłośniej jak możesz. Zrelaksowany kąpielą zaraz po wyjściu z łazienki zamykasz się w sypialni. Czytasz książkę i idziesz spać. Po 2 godzinach przychodzi do Ciebie żona, budzi Cię i robi awanturę za brak pomocy w domu, niewsparciu dzieci w pracy domowej oraz za twoje zachowanie wobec sąsiadki, którą spotkała na klatce.
Następnego dnia wstajesz niewyspany z poczuciem winy i przemyśleniem, że trzeba coś zmienić. Idziesz do pracy. Podczas spotkania z klientem prosi Cię o kolejną „drobną zmianę”. Denerwujesz się i mówisz klientowi, że dość już wrzutek i tego nie zrobisz. Wychodzisz ze spotkania, nie wysłuchując klienta. Wzywa Cię szef. Nie podoba mu się twoje zachowanie i podejście do pracy. Szef […].
Historia pewnego człowieka
Ten oraz poprzedni rozdział pokazały zawartą historią, jaki wpływ na relację z innymi ma nieasertywne i agresywne zachowanie bohatera. Przejdźmy teraz do opisu zachowania asertywnego.
Zachowania asertywne

Zachowanie asertywne cechuje przede wszystkim umiejętność wyrażania swoich uczuć, potrzeb oraz opinii bez negatywnego wpływu na inne osoby. Postawa ta cechuje się budowaniem rzetelnych i uczciwych relacji z innymi ludźmi oraz współpracy z nimi w partnerski sposób.
Zbudowanie tego typu postawy nie jest łatwe i wymaga zrozumieniem siebie, a także nabycie umiejętności wyrażania swych potrzeb w poprawny sposób. Wszystko to wymaga dodatkowo również umiejętności zrozumienia innych, ponieważ pozwala to na wyrażenie swoich pragnień w poszanowaniu innych osób i ich interesów.
Pomocne w budowaniu właściwej komunikacji może być nauka takich technik takich jak np. tworzenie układu wygrana-wygrana, słuchanie empatyczne oraz inne techniki polecane przez ekspertów komunikacji i psychologów. Stworzenie odpowiedniego środowiska komunikacji pozwala poza stworzeniem lepszej atmosfery, także na trafniejsze znajdowanie rozwiązań problemów, więc zdecydowanie warto zainwestować w to swoją energię.
Krótka historia część 3
Spójrzmy teraz ponownie do naszej wyobrażonej historii:
Szef mówi Ci, że w ciągu ostatnich dni się zmieniłeś. Pyta Cię o przyczyny i to jak się obecnie czujesz. Rozmawiacie dłuższą chwilę zarówno o twoich zadaniach w pracy jak oraz życiu prywatnym. Przełożony wysyła Cię na najbliższe szkolenie z komunikacji oraz kieruje na konsultacje z psychologiem. Po szkoleniu i kilku sesjach psychologicznych zaczynasz wdrażać nowe umiejętności.
Pewnego dnia podczas spaceru z psem ponownie spotykasz sąsiadkę. Jesteś zmęczony po dniu pracy i jedyne, o czym myślisz to długa kąpiel. Tym razem zatrzymujesz się i chwilę rozmawiasz z sąsiadka, jednocześnie informując ją, że jesteś dzisiaj mocno zmęczony po pracy i czy może przyjść w sobotę na herbatę, dzięki temu wtedy dłużej porozmawiacie. Sąsiadka żegna Cię i mówi, że z chęcią wpadnie koło 14.
Wracasz do domu, przygotowujesz obiad i pytasz dzieci, czy potrzebują pomocy w pracy domowej i pytasz, ponieważ chciałbyś wziąć dłuższą kąpiel. Dzieci odpowiadają, że potrzebują pomocy, ale tylko z matematyka i chemią. Pomagasz dzieciom i po pomocy dzieciom masz godzinkę dla siebie. Przygotowujesz kąpiel i włączasz muzykę, tak aby nie przeszkadzać dzieciom w nauce. Po relaksującej kąpieli idziesz do sypialni, rozmawiasz z żoną i kładziecie się spać. Rano budzisz się wyspany i idziesz pełen energii do pracy.
W pracy czeka Cię spotkanie z klientem, w trakcie spotkania pojawia się pewna drobna zmiana. Zaczynasz rozmawiać z klientem, skąd pojawiła się jego nowa potrzeba i rozmawiasz o tym, jaki ona ma wpływ na pracę nad budowanym rozwiązaniem. Następnie, po konsultacji z zespołem wypracowujecie rozwiązanie nieburzące istniejącego porządku prac zespołu, więc przekazujesz plan realizacji rozwiązania do klienta. Po godzinie otrzymujesz e-mail „Wasze rozwiązanie jest genialne, dziękuje”. Kończysz dzień pracy i wracasz do domu zadowolony z wykonanej pracy.
Historia pewnego człowieka
Jak rozwijać swoją asertywność?
Zbudowanie postawy bohatera z 3 opowieści nie jest łatwe, wymaga poza asertywnością posiadanie również innych cech taki jak np. empatia. Aczkolwiek uważam, że jest to warte równie dużo co umiejętność czytania.
Własną asertywność możesz rozwijać na wiele sposobów. Przy czym, każdy z nich wymaga dużo praktyki zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Niestety nie ma tutaj drogi na skróty, ponieważ potrzebny jest Ci czas i doświadczenie. Wśród popularnych sposobów na rozwijanie asertywności warto wymienić:
- Pomoc psychoterapeuty lub psychologa,
- Szkolenia dedykowane rozwojowi umiejętności komunikacji,
- Literaturę (tematyka komunikacji, sprawdź Bibliografię).
- Odpowiednie środowisko pracy (czyli takie, gdzie są osoby asertywne).
Oczywiście, sposobów na rozwój tych umiejętności jest wiele i na każdego będzie działać inna metoda. Jaka metoda działa na Ciebie? Podziel się w komentarzu pod tym wpisem i daj innym wartość dzięki swojej historii.
Bibliografia
- Słownik języka polskiego https://sjp.pl/asertywność [Data dostępu 09.10.2020]
- Bolstad R., Komunikacja transformująca Wyd.: METAmorfoza Wrocław, 2013 r.
- Mfiles.pl https://mfiles.pl/pl/index.php/Styl_komunikacji_w_zespole [Data dostępu 09.10.2020]
- Covey S. R., 7 nawyków skutecznego działania, Wyd.: Dom Wydawniczy REBIS, 2012 r.
- Lencioni P., Pięć Dysfunkcji prazy zespołowej, Wyd. MT Biznes