Cześć!

Kiedy starasz się prowadzić dokumentację projektu, prawdopodobnie korzystasz też macierzy RACI. W trakcie mojej pracy wielokrotnie widywałem zapisane macierze w postaci plików Excel, mimo że zespół korzystał z EA. Powodowało to, chociażby to, że należało utrzymywać dwa miejsca do zarządzania dokumentacją. Na szczęście w Enterprise Architect da się tworzyć takie macierze.

W tym artykule przedstawiam instrukcję jak stworzyć macierz RACI w Enterprise Architect. Moim zdaniem nie jest to szczególnie skomplikowane, jednak trzeba znać pewne funkcje, aby móc stworzyć RACI i triki, aby korzystanie z niej było wygodniejsze.

Jeżeli nie wiesz czym jest macierz RACI zachęcam Cię do poznania artykułu na blogu it-consulting.

Czym jest funkcja macierz w EA i do czego można ją wykorzystywać, możesz przeczytać szczegółowo na stronie sparx (patrz bibliografia). W uproszczeniu wytłumaczę jedynie, że jest to funkcja Enterprise Architect pozwalająca nam na wyświetlanie w postaci macierzy, tworzenie i usuwanie relacji pomiędzy elementami. Jest to jedna z funkcji, którą warto poznać, aby przyśpieszyć swoją codzienną pracę.

Wystarczy na tę chwilę teorii. Przejdźmy do praktycznego zastosowania funkcji. Jeżeli coś jest niezrozumiałe lub napotkasz na przeszkodę, zapraszam do zadawania pytań w komentarzach pod wpisem, postaram się pomóc.

Uwaga! Screeny pochodzą z wersji 15.2 Enterprise Architect. W wersji 16 sparx nie zmienił istotnie tej funkcji, dlatego screeny uważam za aktualne. Jeśli zauważysz znaczącą różnicę, napisz komentarz pod wpisem, a zaktualizuję artykuł.

Jak stworzyć macierz RACI w Enterprise Architect

Zaczynamy od stworzenia odpowiedniego diagramu (krok można pominąć, ponieważ potrzebny element można wybrać z Toolboxa). Stwórz diagram o nazwie ModelDocument w wybranym pakiecie. Po stworzeniu otwórz diagram.

Z Toolbox wybierz element <<matrix Specification>> i umieść go na diagramie. Nadaj mu nazwę.

Przemyśl, które Pakiety będą osią X (Target), a które Y (Source). Przykładowo osią X mogą być role w organizacji, a osią Y zdarzenia, które w niej występują. Oczywiście możesz wskazać dowolne pakiety w całym repozytorium i nie potrzebujesz trzymać ich w jednej lokalizacji (tak jak jest to na screenach poglądowych).

Przejdźmy do stworzenia macierzy. Odnajdź stworzony element na diagramie. Wejdź w element <<matrix specification>> (dwuklik w element na diagramie).

Zostanie wyświetlone Ci okno tworzenia macierzy. Wskaż pakiet dla osi Y (Source).

Wskaż pakiet dla osi X (Target).

W tym momencie określiłeś, dla jakich pakietów chcesz wyświetlać relacje i je tworzyć za pomocą macierzy.

Następnym krokiem jest wybór typu relacji, którą ma wyświetlać macierz. Określ typ relacji (Enterprise będzie łączył wskazane elementy, określonym tutaj typem relacją w wybranym przez Ciebie kierunku).

Teraz określ kierunek relacji, który będzie domyślnie wyświetlany po otworzeniu macierzy.

Dodatkowo dla Source i Target możesz określić jakiego typu elementy mogą być brane do osi (filtr). Domyślna wartość to <all>, która wyświetla wszystkie elementy w pakiecie.

Gdy już utworzyłeś Macierz czas na stworzenie relacji i nakładki RACI.

Tworzenie relacji w macierzy

Wybierasz komórkę na przecięciu się dwóch elementów, które chcesz ze sobą połączyć relacją.

Kliknij prawym w miejsce przecięcia i wskazujesz utwórz relację, oraz typ relacji. Jeżeli określiłeś wcześniej typ relacji, to na tym etapie jest wybór relacji do konkrętnej notacji, w której on występuje.

Po wyborze zostaje nadana relacja (wyświetlana strzałka).

Warto także wiedzieć, że jeżeli pomiędzy wskazanymi elementami jest relacja o typie określonym w macierzy, to także zostanie wyświetlona na diagramie. Ponieważ ten mechanizm tworzy zwykłe połączenie między elementami, które jest obrazowane na diagramie. Pamiętaj, że zawsze możesz ukryć na wybranych diagramach wyświetlanie relacji pomiędzy elementami (nie myl tego z ich usuwaniem).

Tworzenie nakładki

Jak zauważyłeś, utworzona relacja na macierzy jest strzałką, a nam chodzi raczej o oznaczenia R,A,C,I. W takim wypadku musisz stworzyć odpowiednią nakładkę (overlay). Tworzenie nakładki przebiega następująco.

W górnej części macierzy jest menu. Wybierasz z niego opcję Overlay.

Zostaje wyświetlona lista rozwijalna, z której wybierasz opcję <<New Overlay>>.

W wyniku wyboru tej opcji zostaje wyświetlone okno tworzenia nowej nakładki. Pierwszym krokiem jest wprowadzenie nazwy nakładki (później wykorzystanej na liście rozwijalnej). Po prostu wprowadź dowolną nazwę w polu „Overlay Name”.

Wprowadzasz dozwolone wartości rozdzielone przecinkiem np. R,A,C,I. Poniżej tego pola jest jeszcze opcja “Mutually Exclusive”. Odznaczenie pozostawienie tej opcji zaznaczonej pozwoli na wprowadzenie jedynie jednej wartości, jeśli ją odznaczysz (puste pole checbox) pozwoli na wprowadzenie kombinacji wartości.

Zatwierdź wprowadzoną nazwę oraz wartości.

Nakładka gotowa. Teraz musisz ją tylko wybrać i przypisać nakładki do relacji.

Przypisywanie nakładki do relacji

Otwórz macierz i wybierz nakłądke (Overlays).

Kliknij prawym przyciskiem myszy w komórkę, w której chcesz stworzyć relację. Następnie wybierz opcję “Create new realtnship with overlay” i wybierz typ relacji, którymi chcesz połączyć dane elementy.

Następnie wprowadź wartość, która ma zostać wyświetlona zamiast strzałki.

Kliknij OK i gotowe.

Pamiętaj, że zaznaczając kilka komórek, możesz wykonać te zadania dla wielu komórek macierzy jednocześnie.

Jeżeli masz już nadaną relację, a wyświetla się tam jedynie strzałka z kierunkiem relacji, możesz kliknąć prawym przyciskiem myszy w strzałkę i wybrać opcję “Apply overlay”. Następnie wprowadzasz wartość do wyświetlenia i gotowe.

Tak naprawdę to już wszystko, co musisz wiedzieć, aby móc tworzyć macierze RACI w EA. Kolejne rozdziały pokazują praktyczne wskazówki jak radzić sobie z błędami czy ułatwić pracę. Dziękuję, że korzystasz z moich materiałów. Jeśli jest coś, w czym mogę Ci pomóc, daj znać w komentarzu pod artykułem na blogu lub w prywatnej wiadomości poprzez zakładkę kontaktu.

Problemy, na jakie możesz trafić podczas korzystania z tej funkcji.

Brak możliwości nadania relacji lub jej usunięcia.

Prawdopodobnie nie określiłeś kierunku relacji w macierzy. Wybór kierunku powinien rozwiązać problem.

Nie widać nakładki RACI, które wprowadziłem.

Problem ten występuje po zamknięciu i otworzeniu macierzy. Domyślnie nie jest okreslony typ wyświetlanej nakładki. Sprawdź więc, czy masz wybrany rodzaj nakładki dla macierzy. Jeżeli nie, wybierz ją. Pamiętaj, że w opcjach macierzy (TAG) możesz wprowadzić domyślną nakładkę dla macierzy, która będzie się włączać podczas każdorazowego otworzenia macierzy.

Za każdym razem muszę wybrać nakładkę oraz nie drukuje się ona w raporcie.

Jest to problem nietrywialny, nad stworzeniem rozwiązania musiałem poświęcić nieco więcej czasu. Jak się okazuje dla nieco bardziej zaawansowanych użytkowników Enteprise Architect jest jednak rozwiązanie (hihi znając tę funkcję, też możesz stać się bardziej zaawansowany). Rozwiązaniem jest modyfikacja ustawień w TAG elementu macierzy. Musisz wykonać następujące kroki:

1. Wejdź w szczegóły elementu macierzy (Properties).
2. Przejdź do TAG (General)
3. Otwórz TAG (zakładka w prawej sekcji okna)
4. Wejdź w ustawienia Tagu “MatrixOptions”
5. Dodaj wartość “Overlay=”RACI” (w dziabkach ” ” wprowadzasz nazwę twojej nakładki)
6. Zapisz zmiany.

Od teraz za każdym razem, gdy otworzysz macierz, to będzie ona otwierać się z domyślną nakładką. Jest to przydatne także podczas generowania macierzy do dokumentacji za pomocą wbudowanego generatora.

Inne błędy

Jeżeli napotkałeś inny błąd lub problem, opisz go w komentarzu. Postaram się pomóc i w wolnej chwili uzupełnię artykuł o rozwiązanie.

Bibliografia

1. Getting to Know the Relationship Matrix. https://sparxsystems.com/enterprise_architect_user_guide/15.2/guidebooks/tools_ba_relationship_matrix.html [data dostępu 24.02.2023]
2. Create a Matrix Overlay https://sparxsystems.com/enterprise_architect_user_guide/14.0/model_navigation/relationship_matrix_overlays.html [data dostępu 24.02.2023]
3. Notatki własne